Sistem biLeşenLerine dikkat

Veri depolama ortamları : Hard diskler (MFM, RLL, IDE, SATA, Notebook disk, SCSI ve RAID dizileri), Harici veri depolama üniteleri, Standart ve yüksek kapasiteli disketler, CD ve DVD ortamlar, USB flash bellekler, Bellek kartları,

İşletim Sistemleri ve Dosya Sistemleri : Microsoft işletim sistemleri (DOS, Windows 9X/ME, Windows NT, Windows 2000, Windows XP/2003) ve dosya sistemleri (FAT12/FAT16/FAT32, NTFS/NTFS5), Novell Netware işletim sistemleri ve dosya sistemleri (NWFAT 16/32), Xenix ve Unix türevleri, Linux türevleri ve dosya sistemleri (EXT2/3), Macintosh işletim sistemleri ve dosya sistemi (HFS,+), BTOS/CTOS işletim sistemleri ve dosya sistemleri,

Fiziksel hasar tipleri : Sistem tarafından algılanamayan diskler, disklerde firmware ve negatif silindirlerdeki fiziksel erişim yapı tablolarındaki hasarlara bağlı erişim ve algılama sorunları, bozuk sektörlere bağlı algılama ve okuma sorunları, disklerde elektronik kart sorunları, gürültülü çalışan veya belirli tipte sesler duyulan ve kısmen veya tamamen erişilemeyen diskler, ilgili aygıt tarafında algılanamayan disket ve CD/DVD optik ortamlar,

Mantıksal hasar tipleri : FDISK yapılmış diskler, yeniden formatlanmış disk bölümleri, formatlanmış ve içine sistem kurulmuş veya dosya kopyalanmış disk bölümleri, silinmiş dosyalar veya iç içe klasör yapıları, geri dönüşüm kutusuna atılmış ve oradan da kaldırılmış dosya ve klasörler, virüs veya değişik nedenlerle çökmüş ve erişilemeyen sistemler, açılamayan sıkıştırılmış dosyalar ve özel yapıdaki yedek dosyaları, sıkıştırılmış ve açılamayan disk bölümleri (Stacker, Dblspace, Drvspace), üzerine GHOST ve benzeri programlarla alınmış imaj dosyaları açılmış disk bölümleri, kayıp yada açılamayan Ofis belgeleri (XLS, DOC, PPT, ...), kayıp yada açılamayan e-posta dosyaları, kayıp yada açılamayan veri tabanı dosyaları (Cobol, DBF, Access, Paradox, Interbase, SQL, ...)

Özel çözümler : Türkiye’de yaygın olarak kullanılan muhasebe ve ticari program veri tabanlarının özellikle küme bazlı yoğun dosya parçalanması (cluster based file fragmentation) olmuş durumlarda özel yöntemlerle kurtarılması ve onarımı (LKS, ETA, NETSIS, MIKRO, DATASOFT, VEGA, …), veri tabanı dosyalarında dahili olarak silinmiş kayıtların görünür hale getirilmesi, otomatik veri kurtarma programları ile sonuç alınamayan durumlarda disk yüzeyine dağılmış ve/veya kısmen hasar görmüş dosyaların kurtarılması ve benzeri özel durumlar için yöntem ve çözüm geliştirilmesi,

Verilerim kayıp veya hasar gördü. Ne yapmalı? Ne yapmamalı?

1) Otomatik veri kurtarma ve onarım programlarından uzak durun. Arka planda neler olup bittiğini bilmiyorsanız asıl felaketin nedeni yapacağınız kurtarma çalışmaları olacaktır.
2) Hasarlı veya veri kaybı olan ortamı kesinlikle Scandisk, NDD ve benzeri programlar ile tarayıp tamir etmeye çalışmayın.
3) Veri depolama ortamı herhangi bir şekilde hasar görür ve hiçbir işlem yapılmadan direk olarak bir uzman veri kurtarma servisine kalçaürülürse çoğu durumda veri kurtarma başarı oranı %100 olacaktır. Ancak, yapılacak tüm bilinçsiz işlemler bu oranı düşürecek ve belki de sıfıra indirecektir.
4) Eğer hasarlı ortamdaki veriler çok önemli ise şahsi müdahalelerden ve bilgisiz kişilerden uzak durmak çok önemlidir. Veri kurtarma işlemlerinde, konu ile ilgili uzmanlığı olmayan kişi ve firmaların müdahalesi, bir kasaba beyin ameliyatı yaptırmaktan çok da farklı değildir. Ülkemizde hiçbir kasap beyin ameliyatı yapmaya kalkışmaz, fakat nedense herkes ve her bilgisayar firması, hatta bir manav veri kurtarma işini yapmaya kalkışabilmektedir. Bu durumda da genellikle verileri hasar gören kişi ve kurumlar için maalesef yıkım veya daha yüksek maliyetler ortaya çıkmaktadır.
5) Genellikle de bize göre çok basit olan bir veri kurtarma işlemi çok zor ve uzun zaman alacak bir işe dönüşmekte veya yapılacak bir şey kalmamış olabilmektedir. Maalesef, veri kurtarma hizmeti almak üzere bize gelen kişi ve kurumların %70'inden fazlası verilerini ilk sorun ve hasar nedeniyle değil, hasar sonrası yapılmış bilgisiz ve bilinçsiz müdahaleler sonrasında gerçekten kaybetmekte veya artmış olan hasar nedeniyle daha yüksek veri kurtarma ücretleri ödemek zorunda kalmaktadırlar.

Otomatik veri kurtarma programları neden başarısız oluyor?

Bilgisayar sistemlerinde kullanılan veri depolama ortamlarında veriler dosyalar şeklinde tutulmakta ve klasörler altında gruplanmaktadır. Ayrıca veri depolama ortamları kullanılmaya başlanmadan önce, dosya sistemi adı verilen yapılar ile organize edilmektedir. Dosya sistemi dediğimiz yapı (FAT, NTFS, NwFAT, EXT2FS vb.) veri depolama ortamında kayıtlı tutulan veri dosyalarının ve klasörlerin özelliklerini ve yer adreslerini içermektedir. Özellikle manyetik tabanlı veri depolama ortamları (disket, disk vb.) random bir şekilde kullanılmaktadır. Mevcut veri dosyalarına veriler eklendikçe ve aradan dosyalar silindikçe, veri depolama ortamındaki dosyalar artık tek parça halinde kalmaz ve küme adı verilen birim alanlar şeklinde veri depolama ortamının yüzeyinde dağılırlar. Herhangi bir şekilde dağılmış (genellikle dosya parçalanması şeklinde tabir edilir) bir dosya silinir veya dosya sistemi çökerse dosyalara ait yer adresleri ve/veya özellik bilgileri ortadan kalkar. İşte böyle bir tablo ile karşı karşıya kaldığınızda (ki veri depolama ortamlarında durum genellikle bu şekildedir) otomatik veri kurtarma programları genellikle başarısız olur. Bu nedenle çoğu durumda, manuel müdahale ve hasara özel yazılmış programlar ile ancak verileri anlamlı bir bütün oluşturacak şekilde kurtarmak mümkün olur.

Otomatik veri kurtarma programlarının %100 başarılı olabilmesi için,

1) Dosya ve klasör adlarının ve özelliklerinin hasar görmemiş olması gerekir,
2) Dosyalar birden fazla kümeden oluşuyorsa kümeler ardışık olmalıdır,
3) Klasör kümeleri parçalanmamış olmalıdır,
4) Disk ilk kez kullanılıyor olmalıdır,
5) Veri kurtarma programı ortamdaki yapıyı ve parametreleri doğru çözümlemelidir,
6) Veri kurtarma programı bir kümedeki verinin ne tür bir veri olduğuna karar veremez,
7) Manyetik plaka yüzeylerinde hasar olmamalıdır,
vs., vs., vs... daha pek çok şart sayılabilir. Çoğu zaman bu şartların en az biri veya birkaçı sağlanmamaktadır. İşin kötü yanı programı kullanan kişinin bu şartları test etme şansı olmamasıdır.

Aslında hasarlı ortam üzerinde herhangi bir değişiklik yapmayan ve hasarlı ortam üzerine yazmayan otomatik veri kurtarma programları ile bilinçli bir şekilde tarama yapmak ve tarama sonucunda gelen dosya listesini farklı bir ortama kaydetmek riskli bir işlem değildir. (Veri depolama ortamının fiziksel olarak sorunsuz olduğu durumda.) Ancak gelen dosyaların her birini tek tek incelemeden ortaya çıkan sonuçtan emin olamazsınız. Asıl yanılgı ise otomatik programın oraya çıkardığı sonuca güvenmek ve ötesinin olmayacağına inanmaktır. Amatör müdahalelerde en önemli nokta veri kaybı olan ortamın orijinal halinin bozulmaması ve profesyonel veri kurtarma çalışmalarına seçenek bırakılmasıdır. Servisimizde otomatik veri kurtarma programları ile çok düşük oranda veya hiç sonuç alınamayan olaylarda bile yüksek oranda sonuç alınmaktadır.

Kullanabileceğiniz Bazı Recovery programları :
Media Tools (www.atldatarecovery.com)
Easy Recovery Proffessional (www.ontrack.com)
Tramisu (www.datarecoverytips.com) (Ayrı bir harddisk istemektedir)
Recover4All (www.recover4all.com)